فرانسه با فراخوان سفیر خود از الجزایر جنگ دیپلماتیک «الجزیره» را تلافی کرد
سرویس خارجی-
فرانسه اعلام کرد در یک اقدام تلافی‌جویانه ۱۲ دیپلمات الجزایری را از این کشور اخراج کرده و سفیر خود در الجزیره را فراخوانده است.
روابط فرانسه و الجزایر ریشه‌ای عمیق اما پرتنش دارد که از قرن نوزدهم آغاز می‌شود. فرانسه در سال ۱۸۳۰ با حمله نظامی به الجزایر، این کشور را به استعمار خود درآورد و بیش از ۱۳۰ سال آن را تحت کنترل خود نگه داشت. در این مدت، فرانسه نه‌تنها منابع طبیعی الجزایر را به نفع خود بهره‌برداری کرد، بلکه با استقرار جمعیت قابل‌توجهی از فرانسوی‌ها موسوم به «کولون» (colons) یا «پیه‌نوآر» (Pieds Noirs)، تلاش کرد هویت فرهنگی، زبانی و اجتماعی الجزایر را تغییر دهد. مردم بومی الجزایر تحت تبعیض، فقر و سرکوب شدید قرار داشتند، و حتی از حقوق ابتدائی شهروندی محروم بودند. مقاومت‌های مردمی علیه استعمار طی دهه‌ها شکل گرفت اما نقطه عطف آن، جنگ استقلال الجزایر در سال ۱۹۵۴ بود که تا سال ۱۹۶۲ ادامه یافت. این جنگ یکی از خونین‌ترین جنگ‌های استقلال در قرن بیستم بود که حدود یک‌و‌نیم میلیون الجزایری کشته شدند و با امضای پیمان «اِویان» پایان یافت.
پس از استقلال، روابط 2 کشور هیچ‌گاه به ثبات کامل نرسید. خاطره‌های تلخ استعمار، کشتارها، شکنجه‌ها و تحقیرها هنوز در حافظه تاریخی مردم الجزایر زنده است و حتی در نسل‌های بعدی نیز بازتاب دارد. فرانسه هم، به‌رغم اعترافات پراکنده برخی مقامات، هنوز به‌طور رسمی مسئولیت کامل جنایات دوران استعمار را نپذیرفته است. این گذشته دردناک، همواره بر روابط دیپلماتیک دو کشور سایه انداخته و موجب بی‌اعتمادی متقابل شده است. هرچند تبادل فرهنگی، اقتصادی و جمعیتی میان دو کشور گسترده است- به‌ویژه با توجه به جامعه بزرگ الجزایری‌تبار در فرانسه- اما تاریخ خون‌بار استعمار و مبارزات استقلال‌طلبانه، همیشه زمینه‌ای برای بازتولید تنش در روابط پاریس و الجزیره باقی گذاشته است. وقتی این تاریخ پرزخم را مرور می‌کنیم، درک این نکته دشوار نیست که چرا روابط فرانسه و الجزایر هنوز و همیشه در معرض تنش و بی‌اعتمادی است.
ادامه دعوای دیپلماتیک
دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه در اعلامیه‌ای که نشان از تشدید تنش‌ها میان این کشور و الجزایر دارد اعلام کرد ۱۲ مقام دیپلماتیک و کنسولی الجزایر را از خاک خود اخراج کرده و سفیر خود در الجزایر را نیز فراخوانده است. به نوشته روزنامه انگلیسی «گاردین»، دفتر «امانوئل ماکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه، اعلام کرد: «مقام‌های الجزایری مسئول تضعیف ناگهانی روابط ۲ جانبه ما هستند.» الجزایر چندی پیش به اقدام فرانسه در بازداشت کردن یک مقام کنسولی الجزایری به ظن دست داشتن در ربایش یک فعال اپوزیسیون الجزایر اعتراض کرد. در واقع این واکشن فرانسه بخشی از سریال تنش در روابط الجزیره و پاریس است. روز جمعه، دادستان فرانسه سه الجزایری، از جمله یک مقام کنسولی، را به ظن دست داشتن در ربودن «امیر بوخرس»، یک اینفلوئنسر الجزایری، در یکی از مناطق حومه‌ای پاریس در‌آوریل ۲۰۲۴ متهم کرد. بوخرس که در فضای مجازی با نام «امیر دی‌زی» معروف است، از مخالفان دولت الجزایر است و از سال ۲۰۱۶ در فرانسه به سر می‌برد و در سال ۲۰۲۳ پناهندگی سیاسی دریافت کرد. او منتقد «عبدالمجید تبون»، رئیس‌جمهور الجزایر، است و بیش از یک میلیون دنبال‌کننده در شبکه‌های اجتماعی دارد. دولت الجزایر در تلاش‌هایش علیه بوخرس ۹ حکم بازداشت بین‌المللی را علیه او به اتهام کلاهبرداری و تروریسم صادر کرده اما فرانسه از استرداد او امتناع می‌کند.
دادستان فرانسه اعلام کرده که یکی از سه نفری که روز جمعه در این کشور به ظن دست داشتن در ربودن بوخرس بازداشت شدند کارمند کنسولگری الجزاایره در جنوب شرق پاریس بوده است. الجزایر اما دست داشتن این مقام در این آدم‌ربایی را رد کرده است. در اتفاق دیگری که به تنش‌ها میان فرانسه و الجزایر دامن زد، ماکرون از الجزایر خواسته تا «بوعلام صنصال»، یک نویسنده ۷۵ ساله را که به اتهام «تضعیف یکپارچگی کشور» به پنج سال زندان محکوم کرده از حبس آزاد کند.
باید توجه داشت که روابط فرانسه با الجزایری که تا چند دهه قبل مستعمره‌اش بود مدتهاست که با تنش همراه شده اما سال گذشته میلادی زمانی که امانوئل ماکرون به حمایت از موضع مراکش به جای موضع الجزایر در قبال موضوع منطقه پرمناقشه «صحرای غربی» در قاره آفریقا پرداخت وخیم‌تر شد. در این میان این نکته جالب توجه است که «ژان نوئل بارو»، وزیر امور خارجه فرانسه، چند روز پیش ادعا کرده بود روابط بین ۲ کشور دارد به وضعیت عادی بر می‌گردد!
چه اتفاقاتی پیش روست؟
در پایان گفتنی است و می‌توان حدس زد که ما با یک چرخه تنش و بی‌اعتمادی مزمن مواجه‌ایم که با مسائل جدید امنیتی، سیاسی و حتی فرهنگی تغذیه می‌شود. از سویی، تاریخ استعمار، جنگ استقلال و زخم‌های باز آن همچنان در ذهنیت دو ملت و نخبگان سیاسی حضور دارد و از سوی دیگر، پرونده‌هایی چون ربایش احتمالی اپوزیسیون در خاک فرانسه، اختلاف نظر بر سر صحرای غربی، و بازداشت نویسندگان مخالف، لایه‌های جدیدی از تنش را به این رابطه پیچیده اضافه کرده‌اند.
در صورت ادامه روند فعلی، روابط فرانسه و الجزایر با سناریوهایی چون افزایش تقابل دیپلماتیک، سخت‌گیری‌های مهاجرتی علیه جامعه الجزایری در فرانسه، بهره‌گیری از رسانه‌ها برای تخریب متقابل و حتی تلاش‌های پنهانی برای مدیریت بحران مواجه خواهد شد. این تحولات، با توجه به گذشته استعمار و بی‌اعتمادی تاریخی، نشان می‌دهد که رابطه دو کشور همواره شکننده و در معرض تنش است، و هر بحران جدیدی می‌تواند زخم‌های کهنه را دوباره زنده کند.